Haplogrupa

Haplogrupa (grčki: ἁπλοῦς, - haploûs = jednostavno, jedno) je skupina sličnih haplotipova koji imaju zajedničkog pretka s istom SNP mutacijom. Pošto se sastoji od sličnih haplotipova, omogućava predviđanje haplogrupa prema haplotipovima. Haplogrupa se određuje i utvrđuje SNP testom.

Haplogrupe se označavaju slovima, po abecednom slijedu, a podskupine dodatnim slovima i brojevima. Mitohondrijska DNK i Y-DNK i se označavaju različito. Detekcija ovih genetičkih markera može ukazati na zajedničko porijeklo jedinki i populacija u hiljadama godina dalekoj prošlosti.

Porijeklo osoba ili populacija po muškoj liniji uočava se analizom Y-hromosomske DNK (Y-DNK), a po ženskoj liniji po mitohondrijskoj DNK (mtDNK). Y-DNK kćeri nasljeđuju od majki, a sinovi od oćeva dobijaju Y-hromosom (i snjim Y-vezane haplogrupe).^[1]^[2]

Y-vezane (Y-DNK]) haplogrupe[uredi | uredi izvor]

Grupe s M168 mutacijom
- Haplogrupa A (M91) − Afrika, osobito Khoisanidi, Etiopija i populacije uz Nil
- Haplogrupa B (M60) − Afrika, osobito Pigmeji i Hadzaba i Bušmani
Grupe s M168 mutacijom

(mutacija M168 datira od prije oko 50. 000 godina)

- Haplogrupa C (M130) − Okeanija,Sjeverna, Srednja i Istočna Azija, Sjeverna Amerika i značajno prisutna u Indiji
- Haplogrupa F (M89) − Okeanija, Evropa, Azija, Sjeverna i Južna Amerika
- YAP+ haplogrupe
  - o Haplogrupa DE (M1, M145, M203)
  - + Haplogrupa D (M174) − Tibet, Japan, Andamanski i Nikobarski otoci
  - + Haplogrupa E (M96)
    - 1. Haploskupina E1b1a (M2) − Afrika); bivša E3a
      2. Haplogrupa E1b1b (M35) − Istočna i Sjeverna Afrika, Srednji Istok, Sredozemlje, Balkan; bivša E3b
Grupe s M89 mutacijom

(mutacija M89 se dogodila prije oko 45.000 godina)

- Haplogrupa F (P14, M213) − južna Indija, Šri Lanka, Kina, Koreja)
- Haplogrupa G (M201) − nađena u mnogim evroazijskim narodima, najčešće u malim frekvencijama; najčešća je na Kavkazu, Iranskoj visoravni i Anadoliji; u Evropi se se pretežno susreće Grčkoj, Italiji, Iberiji, Tirolu i Češkoj, a izuzetno rijetko na sjeveru kontinenta.
- Haplogrupa H (M69) − Indija, Šri Lanka, Nepal, u malim frekvencijama Pakistan, Iran, u Srednjoj Aziji i Arabiji
- Haplogrupa IJK (L15, L16)
Grupe s L15 & L16 mutacijama
- Haplogrupa IJK (L15, L16)
  - o Haplogrupa IJ (S2, S22)
    - + Haplogrupa I (M170, P19, M258) − širom Evrope, malo prisutna u dijelu Bliskog Istoka, drugdje je nema.
      - Haplogrupa I1 (M253, M307, P30, P40) − Sjeverna Evropa
        
        Haplogrupa I2 (S31) − Srednja i Jugoistočna Evropa, Sardinija)
    - + Haplogrupa J (M304) − Srednji Istok, Turska, Kavkaz, Italija, Grčka, Balkan, Sjeverna i Sjeveroistočna Afrika
      - Haplogrupa J* (Sokotra − malim frekvencijama u Pakistanu, Omanu, Grčkoj, Češkoj te među Turkijskim narodima)
        
        Haplogrupa J1 (M267) − Semiti na Bliskom Istoku, Etiopija, Sjeverna Afrika, sjevernokavkaski narodi u Dagestanu; J1 s DYS388=13 se povezuje s istočnom Anadolijom)
        
        Haplogrupa J2 (M172) − Zapadna, Srednja i Južna Azija, Južna Evropa i Sjeverna Afrika)
  - o HaplogrupaK (M9, P128, P131, P132
Grupe s M9 mutacijom

(mutacija M9 datira od prije oko 40.000 godina)

- Haplogrupa K
  - o Haplogrupa L (M11, M20, M22, M61, M185, M295) − Južna, Srednja i Jugozapadna Azija, Sredozemlje
  - o Haplogrupa MNOPS (rs2033003/M526)
  - o Haplogrupa T (M70, M184/USP9Y+3178, M193, M272)
Grupe s M526 mutacijom
- Haplogrupa MNOPS (rs2033003/M526)
  - o Haplogrupa M (P256) − Nova Gvineja, Melanezija, istočna Indonezija
  - o Haplogrupa NO (M214)
    - + Haplogrupa N (M231) − najsjevernija Evroazija, osobito među uralskim narodima
    - + Haplogrupa O (M175) − Istočna Azija, Jugoistočna Azija, Južni Pacifik, Južna i Srednja Azija
      - Haplogrupa O1 (MSY2.2)
        
        Haplogrupa O2 (P31, M268)
        
        Haplogrupa O3 (M122)
  - o Haplogrupa P (M45, 92R7, M74/N12) (M45 se zbila prije oko 35.000 godina)
    - + Haplogrupa Q (MEH2, M242, P36) − Datira od prije oko 15 000-20 000 godina. Nađena u Aziji i Amerikama.)
      - Haplogrupa Q1a3a (M3) − Sjeverna, Srednja i Južna Amerika
    - + Haplogrupa R (M207)
      - Haplogrupa R1 (M173)
        
        Haplogrupa R1a (M17) − Srednja i Južna Azija, Srednja Sjeverna i Istočna Evropa
        
        Haplogrupa R1b (M343) − Evropa, Kavkaz, Srednja i Južna Azija, Sjeverna i Srednja Afrika)
        
        Haplogrupa R2 (M124) − Južna Azija, Kavkaz, Srednja Azija
  - o HaplogrupaS (M230, P202, P204) − Nova Gvineja, Melanezija, istočna Indonezija
Grupe s M70 mutacijom
- Haplogrupa T - (Sjeverna Afrika, Rog Afrike, Jugozapadna Azija, Mediteran, Južna Azija, bivša K2

Haplogrupe mitohondrijske DNK (mtDNK)[uredi | uredi izvor]

Subsaharska Afrika: L0 , L1 , L2 , L3 , L4 , L5 , L6 , L7
Zapadna Evroazija: H , T , U , V , X , K , I , J , W (sve vode porijeklo od objedinjujuće haplogrupe N)
Istočna Evroazija: A , B , C , D , E , F , G , Y (C, D, E, i G pripadaju objedinjujućoj haplogrupii M)
Indijanci: B , C , D , X
Australo-Melanezija: P , Q , S.^[1]

Bosna i Hercegovina[uredi | uredi izvor]

(na uzorku većem od 100)

Y-DNK
- I2a - %
- R1a - %
- R1b - %
- I1 - %
- E1b1b - %
- J2 - %
- T(+L) - %
- G2a - %
- I2b - %
mtDNK
- H - %
- U - %
- J - %
- T - %
- V - %
- K - %
- W - %
- I - %
- X2 - %
- Ostale - %

Reference[uredi | uredi izvor]

^ ^a ^b Ahmić A., Silajdžić E. (2014): Mitohondrijalna DNK i Y hromosom u filogenetičkim studijama humanih populacija. OFF-SET, Tuzla, isbn 978-9958-31-184-0.
^ Bajrović K, Jevrić-Čaušević A., Hadžiselimović R., Ed. (2005): Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 9958-9344-1-8.

Također pogledajte[uredi | uredi izvor]

Vanjski linkovi[uredi | uredi izvor]

Evropska prahistorija, antropologija i genetika

[Ahmić_A._2014-1] Ahmić A., Silajdžić E. (2014): Mitohondrijalna DNK i Y hromosom u filogenetičkim studijama humanih populacija. OFF-SET, Tuzla, isbn 978-9958-31-184-0.

[2] Bajrović K, Jevrić-Čaušević A., Hadžiselimović R., Ed. (2005): Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 9958-9344-1-8.

[1]

[2]